Paragraaf 1 Lokale heffingen

Het totale pakket van gemeentelijke belastingen en heffingen bestaat uit een tiental verschillende belastingen, heffingen en rechten die worden gelegitimeerd door een belastingverordening die door de gemeenteraad is vastgesteld.

Deze paragraaf geeft een overzicht op hoofdlijnen van deze heffingen die bij de diverse programma’s in de programmabegroting zijn geraamd. In het kort geven we aan welk beleid we in het begrotingsjaar gaan voeren ten aanzien van de lokale heffingen. Het lokale beleid is vastgesteld in de belastingverordeningen. Verder is een overzicht opgenomen van de geraamde opbrengsten, wordt aandacht besteed aan de lokale belastingdruk en aan het kwijtscheldingsbeleid.

Ten aanzien van de heffingen onderscheidt de wet drie soorten:

• Belastingen: gedwongen betalingen aan de overheid waar geen rechtstreekse contraprestatie van de overheid tegenover staat. Ze kunnen aan een brede of specifieke doelgroep in rekening worden gebracht.
• Bestemmingsheffingen: deze die dienen ter bestrijding van specifieke kosten. Voorbeelden zijn de afvalstoffenheffing en de rioolheffing. Deze heffingen mogen niet meer dan kostendekkend zijn.
• Rechten: een betaling waar een direct aanwijsbare contraprestatie van de overheid tegenover staat. Deze contraprestatie kan bestaan uit een product of dienst. Onderscheid kan worden gemaakt in onder meer gebruiksrechten (bijvoorbeeld haven- of marktgelden) en genotsrechten (waaronder leges). De hoogten van sommige rechten zijn landelijk bepaald. Verder geldt dat deze maximaal kostendekkend mogen zijn.

Naast het landelijk beleid is het volgende gemeentelijk beleid geformuleerd:

• De bestemmingsheffingen en rechten zijn in principe 100% kostendekkend. Dat is niet overal het geval omdat er bijvoorbeeld wettelijke voorschriften zijn (wettelijke tarieven).
• De opbrengsten/heffingen worden in 2023 ten opzichte van 2022 verhoogd met 6,2%. Uitgezonderd rioolrechten (16,2%), afvalstoffenheffing (8,2%) en toeristenbelasting (1,5%).
• Kwijtscheldingsbeleid. Voor de OZB, rioolheffing en afvalstoffenheffing kan kwijtschelding worden verleend aan persoenen (niet aan bedrijven). De gemeente Oudewater hanteert voor de kwijtschelding de norm die door het Rijk gegeven wordt aan de gemeenten: 100% van de norm voor de bijstand. Bij een norm onder de 100% is er sprake van strenger beleid. Vrijwel alle inwoners die een aanslag gemeentelijke belastingen ontvangen en moeten rondkomen van een bijstandsuitkering of alleen een AOW-uitkering en geen vermogen hebben, komen op basis van deze norm voor kwijtschelding in aanmerking. De regelgeving voor de kwijtschelding is neergelegd in de Leidraad Invorderingswet 1990.

De lokale lastendruk geeft voor de belangrijkste tarieven weer wat een inwoner van de gemeente betaalt en hoe deze tarieven zich het afgelopen jaar hebben ontwikkeld. De bedragen zijn gebaseerd op een fictief huishouden in een woning met een waarde voor het belastingjaar 2022 van € 361.000 en voor 2023 van € 415.000 (15% waardestijging). Dit is exclusief de teruggave afvalstoffenheffing en gerekend met de indexeringspercentages.

Ad 1 OZB
In de onderstaande tabel zijn de OZB-tarieven 2023 en 2022 opgenomen. De tarieven 2023 worden geheven als percentage van de getaxeerde woningwaarde naar peildatum 1 januari 2022. De prognoses per 1 september 2022 duiden op een gemiddelde stijging voor woningen met 15% en een gemiddelde stijging voor niet-woningen met 2,6%. De tarieven worden hiermee gecorrigeerd. De werkelijke OZB-opbrengst kan uiteindelijk afwijken van de begrote opbrengst door:

• waardeontwikkeling van de onroerende zaken;
• te verwachten minder- en meeropbrengsten van respectievelijk sloop en nieuwbouw;
• waardevermindering als gevolg van bezwaar- en beroepsprocedures;
• toename van het aantal ‘No Cure No Pay’-bezwaren en de kostenvergoeding hiervan;
• en leegstand van de bedrijven.

In december worden de OZB-tarieven definitief vastgesteld door de raad, deze kunnen daarom afwijken van de tarieven zoals hieronder opgenomen.

 

Opbrengst OZB:

De opbrengsten voor de OZB worden in 2022 met 6,2% index verhoogd.

Taak-		Begroting	Begroting	Rekening
veld		2023	2022	2021
0.61	Eigenaren woningen	2.059	1.905	1.863
0.62	Eigenaren niet-woningen	587	546	528
0.62	Gebruikers niet-woningen	375	336	337
	Totaal € x 1.000	€ 3.021	€ 2.787	€ 2.728

 

Ad 2 Precariobelasting
Onder de naam precariobelasting wordt een directe belasting geheven ter zake van het hebben van voorwerpen onder, op of boven de voor openbare dienst bestemde gemeentegrond. 

Taak-		Begroting	Begroting	Rekening
veld		2023	2022	2021
0.64	Opbrengst € x 1.000	€ 12	€ 12	€ 24

 

Ad 3 Toeristenbelasting
Onder de naam toeristenbelasting wordt een directe belasting geheven voor het houden van verblijf met overnachting binnen de gemeente tegen een vergoeding in welke vorm dan ook door personen die niet als ingezetene met een adres in de gemeente in de basisregistratie personen zijn ingeschreven.

Taak-		Begroting	Begroting	Rekening
veld		2023	2022	2021
3.4	Opbrengst € x 1.000	€ 14	€ 13	€ 26

Ad 1 Afvalstoffenheffing
Voor de bestrijding van de kosten die samenhangen met het inzamelen en verwerken van afval is de gemeente bevoegd om de gemaakte kosten te verhalen. Voor het huishoudelijk afval (afval dat ontstaat vanuit particuliere huishoudens) wordt afvalstoffenheffing geheven.
Onderstaande tabel geeft een overzicht van baten en lasten afvalstoffenheffing. Wanneer de baten hoger zijn dan de lasten, wordt het meerdere in de Voorziening afvalstoffenheffing gestort.

De lasten stijgen door met name de hogere extracomptabele doorbelasting van de btw op exploitatie en investeringen, conform de financiële heroriëntatie. De baten stijgen conform de vaste index van 2% en de prijsindex van 6,2%.

Dit resulteert in de volgende mutaties van de voorziening afvalstoffenheffing:
(stand per 1-1-2022 € 75.088)

2022	storting (begroot)	€ 61.107
2023	storting	€ 116.064
2024	storting	€ 107.757
2025	storting	€ 136.246
2026	storting	€ 165.734

Dit zijn indicatieve stortingen omdat de hoogten van diverse lasten en baten nog niet exact bekend zijn, zoals de teruggave afvalstoffenheffing (n.a.v. het aantal keren dat er huisvuil is aangeboden) en de bijdrage uit het Afvalfonds. Op deze wijze wordt een voorziening opgebouwd. De hoogte van de voorziening zal de komende jaren nauwlettend gemonitord worden. Bij een te hoge voorziening in verhouding tot de (financiële) onzekerheid zal de voorziening terugvloeien ten gunste van de tarieven en/of ter verbetering van de bedrijfsvoering.

De hoogte van de begrote baten en lasten is tot stand gekomen met de inzichten van medio 2022. We volgen de werkelijkheid nauwlettend en  sturen bij waar nodig. Er is veel onzekerheid in de markt wat betreft de lastenkant (brandstof-/energie-/inhuurlasten en de tarieven van de afvalverwerkers).

De batenkant neemt toe door de groei van het aantal huishoudens en met name de stijging van het tarief, en door de hogere baten voor de inzameling oud papier. 

De begrote kosten voor het inzamelen van huishoudelijk afval vallen in 2023 hoger uit dan in 2022. De belangrijkste oorzaak van deze kostenstijging is de toegenomen kosten van de verwerking van huishoudelijk afval door de Afvalverwerking Utrecht (AVU).

Een positief saldo van baten en lasten blijft behouden voor het product A&R, door dit te storten in de voorziening. De voorziening wordt ingezet om tegenvallers op te vangen en om de tarieven de komende jaren te stabiliseren.

Na 2026 wordt het vervangingsplan  voor containers verwerkt in de financiële cijfers.

Ad 2: Rioolheffing
Uit de rioolheffing bekostigt de gemeente de uitvoering van de drie gemeentelijke watertaken. Dit zijn het inzamelen en transporteren van afvalwater, het bergen en afvoeren van hemelwater en het zorgdragen voor het grondwater. Onderdeel van hemelwater en grondwater zijn ook maatregelen voor de uitvoering van klimaatadaptatiethema’s wateroverlast en droogte. Meer informatie vindt u in het Gemeentelijk Waterbeleidsplan 2020-2024. De rioolheffing stijgt in 2023 met 16,2% inclusief inflatiecorrectie. Dit is nodig om de stijgende kapitaallasten als gevolg van vervangingsinvesteringen te kunnen dekken. In de onderstaande tabel vindt u een overzicht van de kosten en baten van de rioolbegroting.

Taak-		Begroting	Begroting	Rekening
veld		2023	2022	2021
	Lasten
7.2	Riolering	1.054	1.015	769
2.1	Verkeer en vervoer	6		6
2.4	Economische havens en waterwegen	136	106	72
	btw exploitatie en op investeringen	149	148	109
	Storting in de voorzienig riolering	603	399	541
	Totale lasten	1.948	1.668	1.497
	Baten
7.2	Doorberekende kosten huisaansluitingen	5	5	20
7.2	Rioolheffingen woningen	1.943	1.663	1.477
	Totale baten	1.948	1.668	1.497
	Saldo (=mutatie reserve; min = onttrekking)	€ 0	€ 0	€ 0
	Kostendekkendheidsgraad	100%	100%	100%

De lasten stijgen door met name de hogere extracomptabele doorbelasting van de btw op exploitatie en investeringen en baggeren cf. de financiële heroriëntatie (kadernota). De baten stijgen conform de vaste index van 10%, de prijsindex van 6,2%.

Dit resulteert in de volgende mutaties van de Voorziening riolering cf. raadsbesluit GWP Oudewater 2020-2024:
(stand per 1-1-2022 € 3.866.068)

2022	storting	€ 465.332
2023	storting	€ 603.619
2024	storting	€ 675.245
2025	storting	€ 637.517
2026	storting	€ 651.764

Oudewater heeft gekozen voor een grote stijging van de rioolheffing in 2020-2023, zodat de rioolheffing daarna nagenoeg gelijk kan blijven. Het gevolg hiervan is dat de Voorziening riolering fors toeneemt om latere investeringen te dekken.

In de onderstaande tabellen is voor de verschillende rechten opgenomen wat de begrote baten en lasten zijn en wat de kostendekkendheid is. Nagestreefd wordt een kostendekkendheidsgraad van 100%. Zichtbaar is dat dit voor een aantal tarieven nog niet is gerealiseerd.

Ad 1 Leges burgerzaken
Onder de naam ‘leges’ wordt een aantal verschillende rechten geheven ‘ter zake van het genot van door of vanwege het gemeentebestuur verstrekte diensten’. Sommige leges zijn niet voor 100% kostendekkend omdat er voorgeschreven wettelijke tarieven zijn (voorbeelden: uittreksels burgerlijke stand, reisdocumenten en rijbewijzen).

 

Ad 2 Begrafenisrechten
Op basis van deze verordening worden rechten geheven voor het gebruik van de begraafplaats en voor het door de gemeente verlenen van diensten in verband met de begraafplaats.

Taak-		Begroting	Begroting	Rekening
veld		2023	2022	2021
	Lasten
7.5	Begraafplaatsen	10	15	58
7.5	Baten	15	15	12
	Saldo € x 1.000	-€ 5	€ 0	-€ 46
	Kostendekkendheidsgraad	150%	100%	21%

De kosten van planmatig onderhoud fluctueren jaarlijks (zijn in 2023 wat lager begroot dan in 2022) en hebben daardoor invloed op de kostendekkendheid. De kostendekkendheid lijkt > 100% , dat is in de praktijk niet zo aangezien de kosten van de gemaakte uren van de buitendienst verwerkt zitten in de post 'dienstenovereenkomst Woerden'.

Ad 3 Marktgelden
Onder de naam marktgeld wordt een recht geheven voor het innemen van een standplaats. Begrotingstechnisch zijn er geen bijzonderheden t.o.v. 2022.

Taak-		Begroting	Begroting	Rekening
veld		2023	2022	2021
	Lasten
3.3	Bedrijvenloket en bedrijfsregelingen	42	39	37
	Totale lasten	42	39	37
	Baten
3.3	Bedrijvenloket en bedrijfsregelingen	26	25	16
	Totale baten	26	25	16
	Saldo € x 1.000	-€ 16	-€ 14	-€ 21
	Kostendekkendheidsgraad	62%	64%	43%

 

Ad 4 Bruggelden
Voor iedere doorvaart van de Hoenkoopse brug wordt € 2,- per vaartuig gerekend. Met de opbrengst hiervan wordt een deel van de brugbediening door medewerkers van Ferm Werk bekostigd.

Taak-		Begroting	Begroting	Rekening
veld		2023	2022	2021
	Lasten
2.1	Verkeer en vervoer	46	43	57
	Totale lasten	46	43	57
2.4	Baten	13	12	13
	Saldo € x 1.000	-€ 33	-€ 31	-€ 44
	Kostendekkendheidsgraad	28%	28%	23%

 

Ad 5 Omgevingsvergunningen
Binnen het taakveld omgevingsvergunning is de kostendekkendheid afhankelijk van de baten. Temporisering van de baten levert een lagere kostendekkenheid. Echter, hogere baten zijn meestal gekoppeld aan een grotere werklast, wat uiteindelijk kan leiden tot meer capaciteitsinzet. Gevolg hiervan is dat de kostendekkendheid dan niet wordt verhoogd maar gelijk blijft.

Taak-		Begroting	Begroting	Rekening
veld		2023	2022	2021
	Lasten
8.3	Wonen en bouwen	482	355	714
	Totale lasten	482	355	714
	Baten
8.3	Wonen en bouwen	366	350	542
	Totale baten	366	350	542
	Saldo € x 1.000	-€ 116	-€ 5	-€ 172
	Kostendekkendheidsgraad	76%	99%	76%