Paragraaf 1 Lokale heffingen

Het totale pakket van gemeentelijke belastingen en heffingen bestaat uit een tiental verschillende belastingen, heffingen en rechten die worden gelegitimeerd door een belastingverordening die door de gemeenteraad is vastgesteld.

Deze paragraaf geeft een overzicht op hoofdlijnen van deze heffingen die bij de diverse programma’s in de programmabegroting zijn geraamd. In het kort geven we aan welk beleid we in het begrotingsjaar gaan voeren ten aanzien van de lokale heffingen. Het lokale beleid is vastgesteld in de belastingverordeningen. Verder is een overzicht opgenomen van de geraamde opbrengsten, wordt aandacht besteed aan de lokale belastingdruk en aan het kwijtscheldingsbeleid.

Ten aanzien van de heffingen onderscheidt de wet drie soorten:

• Belastingen: gedwongen betalingen aan de overheid waar geen rechtstreekse contraprestatie van de overheid tegenover staat. Ze kunnen aan een brede of specifieke doelgroep in rekening worden gebracht.
• Bestemmingsheffingen: deze dienen ter bestrijding van specifieke kosten. Voorbeelden zijn de afvalstoffenheffing en de rioolheffing. Deze heffingen mogen niet meer dan kostendekkend zijn.
• Rechten: een betaling waar een direct aanwijsbare contraprestatie van de overheid tegenover staat. Deze contraprestatie kan bestaan uit een product of dienst. Onderscheid kan worden gemaakt in onder meer gebruiksrechten (bijvoorbeeld haven- of marktgelden) en genotsrechten (waaronder leges). De hoogten van sommige rechten zijn landelijk bepaald. Verder geldt dat deze maximaal kostendekkend mogen zijn.

Naast het landelijk beleid is het volgende gemeentelijk beleid geformuleerd:

• De bestemmingsheffingen en rechten zijn in principe 100% kostendekkend. Dat is niet altijd het geval omdat er bijvoorbeeld wettelijke voorschriften zijn (wettelijke tarieven).
• De opbrengsten/heffingen worden in 2026 ten opzichte van 2025 verhoogd met 3,5%,  uitzonderingen zijn:
• - rioolrechten 8,5% (5% waterbeleidsplan en 3% index);
   - afvalstoffenheffing 0%;
   - precario 13,5% (10% extra kadernota en 3,5% index);
   - leges burgerzaken 13,5% (10% extra kadernota en 3,5% index, voor       zover niet kostendekkend en niet boven het wettelijk maximum);
   - leges omgevingsvergunning 13,5% (10% extra kadernota en 3,5% index, voor zover niet kostendekkend);
   - bruggelden van €3,- naar €4,-.
• Kwijtscheldingsbeleid. Voor de OZB, rioolheffing en afvalstoffenheffing kan kwijtschelding worden verleend aan personen (niet aan bedrijven). De gemeente Oudewater hanteert voor kwijtschelding de norm die door het Rijk gegeven wordt aan de gemeenten: 100% van de norm voor de bijstand. Bij een norm onder de 100% is er sprake van strenger beleid. Vrijwel alle inwoners die een aanslag gemeentelijke belastingen ontvangen en moeten rondkomen van een bijstandsuitkering of alleen een AOW-uitkering en geen vermogen hebben, komen op basis van deze norm voor kwijtschelding in aanmerking. De regelgeving voor de kwijtschelding is neergelegd in de Leidraad Invorderingswet 1990.

Kruissubsidiëring houdt in dat de legestarieven voor sommige diensten hoger worden gesteld ten einde de legestarieven voor andere diensten lager te kunnen houden. Omdat er geen heffingen zijn waarbij de opbrengsten hoger liggen dan de kosten is er geen sprake van kruissubsidiëring tussen verschillende soorten heffingen.

Op basis van de Notitie Overhead van de commissie BBV mag de methodiek voor het toerekenen van overhead aan lokale heffingen en rechten niet afwijken van de overige methodieken voor het toerekenen van overhead aan overige taakvelden van de begroting. Op basis van een afweging tussen een zo zuiver mogelijke toerekening en praktische uitvoerbaarheid hebben wij ervoor gekozen om de overheadkosten te verdelen op basis van de loonkosten (exclusief inhuur) van de niet-overhead posten. Dit resulteert in een opslagpercentage op de loonkosten van 60% voor overhead.

De lokale lastendruk geeft voor de belangrijkste tarieven weer wat een inwoner van de gemeente betaalt en hoe deze tarieven zich het afgelopen jaar hebben ontwikkeld. De bedragen zijn gebaseerd op een fictief huishouden in een woning met een waarde voor het belastingjaar 2025 van € 509.000 en voor 2026 van € 565.000 (11% waardestijging). Dit is gerekend met de indexeringspercentages.

T.o.v. de Begroting 2025 is de methode van het berekenen van de belastingdruk aangepast, conform de methodiek die het COELO (Centrum voor Onderzoek van de Economie van de de Lagere Overheden). Hierbij wordt de lastendruk bepaald o.b.v. de gemiddelde WOZ-waarde van koopwoningen i.p.v. de WOZ-waarde van alle woningen. Daarnaast wordt bij de berekening van de afvalstoffenheffing rekening gehouden met de gemiddelde teruggave. Dit werd in de oude systematiek niet gedaan. De cijfers in onderstaande tabel voor 2025 zijn ook aangepast naar de nieuwe systematiek.

De gemiddelde WOZ-waarde van alle woningen (dus volgens de oude systematiek) bedraagt  voor het belastingjaar 2025 €441.000 en voor 2026 € 489.000 .

Onderstaande tabel toont de tarieven voor de afvalstoffenheffing. Deze zijn opgebouwd uit een vast bedrag per huishouden en een variabel bedrag per lediging. De weergegeven tarieven zijn gelijk aan die van vorig jaar. Op dit moment loopt er nog een onderzoek naar de inzamelresultaten van 2025. Afhankelijk van de uitkomsten daarvan kunnen de tarieven worden herzien. Een mogelijk scenario is dat het variabele tarief wordt verhoogd om afvalscheiding verder te stimuleren. De definitieve vaststelling van de tarieven vindt plaats in december 2025, bij de behandeling van de Verordening afvalstoffenheffing door de gemeenteraad. De uiteindelijk vastgestelde tarieven kunnen afwijken van de hieronder opgenomen bedragen.

Ad 1 OZB                        
In onderstaande tabel zijn de OZB-tarieven 2025 en 2026 opgenomen. De tarieven 2026 worden geheven als percentage van de getaxeerde woningwaarde naar peildatum 1 januari 2025.                        
De prognoses per duiden op een gemiddelde stijging voor woningen met 11% en niet-woningen met 3,5%. De tarieven worden hiermee gecorrigeerd. De werkelijke OZB-opbrengst kan uiteindelijk afwijken van de begrote opbrengst door:                        
                        
waardeontwikkeling van de onroerende zaken;                        
te verwachten minder- en meeropbrengsten van respectievelijk sloop en nieuwbouw;                        
waardevermindering als gevolg van bezwaar- en beroepsprocedures;                        
toename van het aantal ‘No Cure No Pay'bezwaren en de kostenvergoeding hiervan;                        
leegstand van de bedrijven.                        
                        
In december worden de OZB-tarieven definitief vastgesteld door de raad, deze kunnen daarom afwijken van de tarieven zoals hieronder opgenomen.                        

Ad 1 Afvalstoffenheffing  
Voor de bestrijding van de kosten die samenhangen met het inzamelen en verwerken van afval is de gemeente bevoegd om de gemaakte kosten te verhalen. Voor het huishoudelijk afval (afval dat ontstaat vanuit particuliere huishoudens) wordt afvalstoffenheffing geheven.

Tarieven afvalstoffenheffing   

Per 1 januari 2024 is, overeenkomstig het Grondstoffenbeleidsplan 2023-2026, de manier waarop de afvalstoffenheffing wordt geheven, veranderd. Vanaf dat moment bestaat de afvalstoffenheffing uit een vast deel en een variabel deel. Het vaste deel wordt aan het begin van het jaar geïnd. De hoogte van het variabele deel is afhankelijk van het aantal keer dat restafval wordt aangeboden. Dit deel wordt geïnd bij de belastingaanslag van het volgende jaar.

In  onderstaande tabellen is voor de verschillende rechten opgenomen wat de begrote baten en lasten zijn en wat de kostendekkendheid is. Nagestreefd wordt een kostendekkendheidsgraad van 100%. Zichtbaar is dat dit voor een aantal tarieven nog niet is gerealiseerd.

Ad 1 Leges burgerzaken
Onder de naam ‘leges’ wordt een aantal verschillende rechten geheven ‘ter zake van het genot van door of vanwege het gemeentebestuur verstrekte diensten’. Sommige leges zijn niet voor 100% kostendekkend omdat er voorgeschreven wettelijke tarieven zijn (voorbeelden: uittreksels burgerlijke stand, reisdocumenten en rijbewijzen).