De programmabegroting bestaat uit vier delen: de aanbiedingsbrief, de programma’s, de paragrafen en de financiële begroting.
In de aanbiedingsbrief geven we een inleiding op de begroting. Hierbij kijken we breder dan alleen de inhoud van deze begroting: ook onderwerpen uit het collegewerkprogramma of andere beleidskaders kunnen aan bod komen.
De programma’s beschrijven wat het bestuur wil bereiken, wat er gedaan wordt om daar te komen en welke middelen hiervoor beschikbaar zijn. Elk programma start met overzichten van de verantwoordelijke portefeuillehouders en de taakvelden. Hierna beschrijven we waar we naartoe willen (ambities) en wat er momenteel speelt (actuele ontwikkelingen). Hierna volgt de doelenboom, geordend per opgave. De doelenboom beschrijft waar het bestuur naartoe wil (maatschappelijke effecten), wat we daarvoor precies willen bereiken (resultaten) en wat we doen om hier te komen (inspanningen). Het programma eindigt met twee financiële tabellen. Eerst geven we een overzicht van de baten en lasten per taakveld, tot slot volgt een analyse van de financiële verschillen tussen de begroting 2026 en de begroting 2025.
Samenvattend bestaat elk programma uit de volgende onderdelen:
- De verantwoordelijke portefeuillehouders per thema;
- De taakvelden, inclusief omschrijvingen;
- De ambities;
- De actuele ontwikkelingen en beleidsaanpassingen;
- De doelenboom, geordend per opgave, met daarin:
- Maatschappelijk effecten: waar willen we naartoe?
- Resultaten: wat willen we daarvoor precies bereiken?
- Inspanningen: wat gaan we doen om daar te komen?
- Een overzicht van de baten en lasten per taakveld;
- Een analyse van de financiële verschillen met de begroting van vorig jaar.
Voorheen bevatten de programma’s ook een aantal BBV-indicatoren. Om meer overzicht te creëren is ervoor gekozen om deze indicatoren samen te groeperen in een kopje direct na de programma’s.
Na de programma’s volgen de paragrafen. Deze gaan wat dieper in op een aantal thema’s die van belang zijn voor het financiële beleid en de bestuurlijke verantwoording. De paragrafen gaan respectievelijk over:
- Lokale heffingen
- Weerstandsvermogen en risicobeheersing
- Onderhoud kapitaalgoederen
- Financiering
- Bedrijfsvoering
- Verbonden partijen
- Grondbeleid
- Wet open overheid (Woo)
De financiële begroting is een financiële samenvatting van de baten en lasten vanuit de programma's. Daarin zijn onder andere overzichten opgenomen van de reserves en voorzieningen en wordt aangegeven welke ramingen ten grondslag liggen aan de begroting 2026.
Bijgewerkte doelenboom
De doelenboom is dit jaar grondig bijgewerkt. Veel resultaten en inspanningen zijn vervallen, bijvoorbeeld omdat ze zijn afgerond of omdat ze onder ‘going concern’ vallen (zie hieronder een nadere uitleg). Andere doelen zijn herschreven om de doelenboom beter leesbaar en meetbaar te maken. Zo heeft elk resultaat nu een streefjaar en volgt elke inspanning dezelfde formulering. Ook zijn er enkele nieuwe doelen toegevoegd op basis van nieuwe (beleids)ontwikkelingen. Hierdoor is de boom weer actueel.
Deze opschoning heeft meerdere doelen. Allereerst willen college en organisatie de doelenboom leesbaarder, bondiger en meetbaarder maken. Vorig jaar is hiermee al gestart via een pilot in programma 1. Mede op basis van de evaluatie is dit nu doorgetrokken naar de hele Begroting. Daarnaast is 2026 het laatste jaar van deze raadsperiode. Hierdoor zijn soms scherpe keuzes nodig: wat heeft prioriteit? De doelenboom helpt om richting te bepalen en hierover het gesprek te voeren.
Een aantal resultaten is geschrapt omdat ze onder ‘going concern’ vallen. Dit zijn reguliere taken die de gemeente dagelijks uitvoert, zoals paspoorten uitgeven of contact met ketenpartners onderhouden. Belangrijk werk, maar niet passend bij een doelenboom die draait om verandering. Andere doelen zijn vervallen omdat ze te operationeel of te gedetailleerd zijn om als raad op te sturen of kaders te stellen. Zo blijft de doelenboom overzichtelijk en gericht op strategische prioriteiten. Wel kunt u onder het kopje ‘Actuele ontwikkelingen en beleidsaanpassingen’ in elk programma nog steeds informatie vinden over lopende ontwikkelingen.
Dan nog een laatste opmerking: deze doelenboom is geen wetenschap. Niet alles is haalbaar, maakbaar of aantoonbaar oorzakelijk verbonden aan slechts de gemeentelijke inspanning. We vragen u daarom om de resultaten in deze doelenboom als beoogde resultaten te lezen. Ze bieden ons een helder richtpunt.
We hopen dat de doelenboom bijdraagt aan een waardevol gesprek tussen raad en college!