Aanbiedingsbrief "Programmabegroting 2021 - 2024"

Geachte leden van de raad,

Voor u ligt het voorstel voor de Programmabegroting 2021-2024.
Met deze begroting bieden wij u een basis voor een financieel gezond, zelfstandig Oudewater met goede voorzieningen.
De zelfstandigheid heeft onlangs met de besluitvorming inzake de DVO (Dienstverleningsovereenkomst) in de raden van Oudewater en Woerden een solide basis gekregen voor de komende jaren. Het financiële kader ligt voor u in deze begroting. Ten aanzien van de voorzieningen c.q. onze ambities in relatie tot de financiële ruimte willen we graag een opmerking vooraf maken. Uiteraard zijn wij ons terdege bewust van de onzekere en risicovolle toekomst – ook in financieel opzicht - in verband met de Corona-situatie en de mogelijke negatieve ontwikkelingen van het gemeentefonds. Stilzitten en afwachten is echter volstrekt geen optie, want in dat geval komen niet alleen de voorgenomen nieuwe en vernieuwde voorzieningen niet tot stand maar zullen we gedwongen zijn ook bestaande voorzieningen (-zoals zwembad, bibliotheek, sporthal, Klepper) te sluiten, omdat de exploitatie op de oude voet onbetaalbaar wordt. Daarmee vervalt dan tevens de basis voor een zelfstandig, financieel gezond Oudewater. Bij het onderdeel “Ambities” lichten we deze uitgangspunten meer specifiek toe.

In dit voorstel hebben wij ook de besluitvorming van de Voorjaarsrapportage-Kadernota (VJN-KN) verwerkt. Deze VJN-KN gaf in de jaren 2021 tot en met 2024 een overschot te zien. Door de investeringen die in 2024 – conform eerdere besluitvorming - zullen worden gedaan liet het saldo van 2025 een tekort te zien.
Afgelopen zomer is de “going concern” begroting aangepast met: loon- en prijsstijgingen, mutaties bijdragen gemeenschappelijke regelingen, kapitaallasten conform BBV en de uitkomsten van de algemene uitkering uit het Gemeentefonds op basis van de meicirculaire. Na al deze mutaties sluit de begroting nog steeds met overschotten en zijn bezuinigingen niet noodzakelijk:

2021 : € 113.024,--
2022 : € 450.804,--
2023 : € 394.983,--
2024 : € 200.990,--

In het boekwerk “Programmabegroting 2021-2024” zijn de bovenstaande overschotten verwerkt. In deze aanbiedingsbrief staan nog wijzigingsvoorstellen die hierin niet zijn meegenomen. Van deze wijzigingsvoorstellen en de besluitvorming hierover wordt een aparte begrotingswijziging gemaakt, zodat de juiste Programmabudgetten door uw raad worden geaccordeerd.

1a. Algemeen
In de VJN-KN eerder dit jaargaven we een overzicht van een aantal ambities met het voornemen een aantal punten verder uit te zoeken. In de zomer hebben we dat gedaan. Zo is er naar subsidiemogelijkheden gezocht voor het zwembad, Klepper en skeelerbaan, is een alternatieve (ruimtelijke) invulling van het Cultuurhuis in kaart gebracht en is structureel dekking gezocht voor de ambities. We leggen de prioriteit bij de volgende ambities:

• Een gezonde financiële positie: een sluitende meerjarenbegroting
• De Klepper als huiskamer van de stad (in relatie met de verkoop van het stadskantoor en de herbestemming van het Cultuurhuis)
• Tappersheul 3 ( inclusief zwembad, skeelerbaan en kwaliteitsimpulsrevitalisering Tappersheul 1 en 2)

Voor de overige in de VJN-KN genoemde ambities wordt vooralsnog in deze begroting geen (extra) geld vrijgemaakt maar blijft de wens tot realisatie wel degelijk bestaan.

De reden om op basis van een gezonde financiële positie (ambitie één) voor juist deze twee verdere ambities te kiezen is drieledig:

Ten eerste zijn dit ‘kroonjuwelen’ uit ons Collegeprogramma. Ten tweede komen met de realisatie van Klepper en Tappersheul 3 reeksen samenhangende projecten los die – soms decennialang – de Oudewaterse politiek bezig (en verdeeld) hielden. Ten derde wordt hiermee de sluipende uitholling van de begroting gestopt.

Om de investeringsambities (verder) in te kunnen vullen, willen wij binnen de begroting 2021 en volgende een bedrag van 108.000,-- opnemen om structurele lasten te dekken. De dekking van dit bedrag is het schrappen van het zogenaamde budget UVO-DVO. Dat budget betreft structurele vrije (vacature-) ruimte binnen de begroting waarmee tussentijdse meerwerkgesprekken konden worden afgevangen. Mochten wij voor dit soort zaken toch budget noodzakelijk achten, zullen wij u raad hiervoor een apart voorstel doen. Deze ruimte komt bovenop de al gereserveerde bedragen en de geprognosticeerde begrotingsoverschotten.

Het overschot voor 2021 wordt gestort in de Algemene Reserve (AR) ter verbetering van het saldo van de AR en de weerstandsratio. Zo versterken wij – conform de afspraken met uw raad en onze toezichthouder, de Provincie- de financiële positie van de gemeente. Ook in latere jaren zijn er overschotten die ingezet kunnen worden voor onze ambities/prioriteiten.

De meerjarenbegroting 2021-2024 is sluitend. In de VJN-KN is ter informatie het jaar 2025 toegevoegd. Het saldo in het jaar 2025 zal negatief zijn door de investeringen die we – conform eerdere besluitvorming - in 2024 gaan doen (Met name Lange Linschoten en volgende tranche 2024 Masterplan binnenstad). Om te komen tot een sluitende begroting 2025 zullen wij – op basis van alle dan bekende gegevens – in 2021 bekijken hoe ook voor het jaar 2025 tot een sluitende begroting kan worden gekomen.
Hiernaast werken wij aan het zo spoedig mogelijk inzichtelijk krijgen van diverse toekomstige potentiële (incidentele) opbrengsten (ze zijn daarom vooralsnog nog niet opgenomen in deze begroting) die wij mogelijk kunnen inzetten voor de ambities. Ook deze incidentele opbrengsten worden nader toegelicht bij de ambities.

1b. Weerstandsvermogen
De in de paragraaf “Weerstandsvermogen en Risicobeheersing” opgenomen tabel geeft voor het weerstandsvermogen een ratio aan van 1,0. Met toevoegen van middelen in de begroting 2021 versterken we dit weerstandsvermogen.

We blijven ons sterk maken voor de huiskamer van de stad: De Klepper. Hiermee brengen we verschillende functies verspreid over de stad (van Stadskantoor tot Cultuurhuis) naar één centrale ontmoetingsplek waarmee ook ‘de loop’ naar het centrum – waar door de ondernemers sterk op is aangedrongen - wordt versterkt. Ons college blijft daarom zoeken naar optimalisaties en oplossingen om tot een robuust financieel raadsvoorstel te komen op basis van de (uitwerking) van de voor de zomer gepresenteerde variant 2B. Een besluit over de realisatie van de huiskamer van de stad zorgt ook voor verdere duidelijkheid van het gemeentelijke vastgoed. De optimalisatie van vastgoedportefeuille krijgt daardoor steeds meer vorm. Het voornemen om het Stadskantoor te verkopen, komt immers met de gesloten intentieovereenkomst met de Wulverhorst een stap dichterbij. Ook wordt de verdere toekomst van het Cultuurhuis actief meegenomen in de afweging. Met het vertrek van de bibliotheek en de al bestaande c.q. komende leegstand moet actief op zoek worden gegaan naar alternatieve invulling van het pand. In het raadsvoorstel zal de (globale) samenhang tussen toekomstige inrichting van beide gebouwen inzichtelijk worden gemaakt. Het één kan namelijk – ook in financiële zin- niet losgezien worden van het ander.

De andere ambitie met hoge prioritiet is het realiseren van Tappersheul 3 inclusief sportvoorzieningen en revitalisatie van Tappersheul 1 en 2. De focus – met name in financiële zin - ligt daarbij op de realisatie een nieuw zwembad in Oudewater door de verplaatsing van het huidige Statenbad en de verplaatsing van de skeelerbaan. Daarmee wordt tevens de ruimte geschapen voor de zo gewenste woningbouw op datzelfde Statenland. Ons college heeft in de VJN-KN aangegeven dat we deze ambitie waarschijnlijk niet met klassieke overheidsfinanciering kunnen realiseren. Ons college is daarom met de SBZO in gesprek om op een voortvarende, verbindende en vernieuwde manier naar een oplossing te zoeken. In het door uw raad gevraagde voorstel zullen wij onze bevindingen met u delen.

De ambities van het college vertalen zich ook door in de overige gebiedsontwikkelingen. De projecten Oranje Bolwerck, Statenland, Wijngaardstraat, Schuylenburcht en Westerwal alsmede de voortdurend gevraagde aandacht van de provincie voor de bestaande Oudewaterse woningnood zullen ook in 2021 verder gebracht worden. Het blijven stimuleren van de woningbouw is immers een zaak van het allerhoogste belang voor geheel Oudewater. De incidentele financiële effecten worden nauwgezet gevolgd en dragen waar mogelijk bij aan het realiseren van het totale pakket van ambities. We zullen u als raad middels separate voorstellen betrekken bij deze effecten. Ook de realisatie van Tappersheul 3 is - los van de besproken sportvoorzieningen - een gebiedsontwikkeling die loopt volgens schema. Dit project is immers van zeer groot belang voor de werkgelegenheid en economische ontwikkeling van onze gemeente en creëert daarnaast de benodigde opbrengsten voor de revitalisering van Tappersheul 1 en 2. Zo houden wij het vestigingsklimaat op het gehele bedrijventerrein evenwichtig.

In ons coalitieakkoord geven wij ook aan hoe waardevol sport voor de Oudewaterse samenleving is. Het is een bindmiddel van de samenleving en dient als preventiemiddel om Oudewater vitaal te houden. Het recent gesloten sportakkoord en de te verwachten aanstelling van een sport coördinator onderstrepen dit. Uiteraard zijn daarbij ook de (gemeentelijke) sportfaciliteiten van groot belang. In 2022 komt sporthal de Noort Syde in beheer bij de gemeente. Om die reden onderzoeken we in 2021 verder hoe we exploitatie en beheer van de Noort Syde van verlieslatend op 0 krijgen in combinatie met een plan voor ver- of nieuwbouw. Onderdeel van dit plan is sluiting en sloop van De Eiber. Hierdoor wordt immers een sluitende exploitatie van sporthal Noort Syde mogelijk en ontstaat tegelijkertijd een potentiële woningbouwlocatie.

Het college zet ook in 2021 in om wegen en kunstwerken met een bovengemeentelijk belang bij hogere overheden onder te brengen, met als belangrijkste voorbeeld de Hoenkoopsebrug.

Lokale lastendruk
Voor een totaaloverzicht verwijzen we naar de “Paragraaf Lokale Heffingen”. De lokale lastendruk geeft voor de belangrijkste tarieven weer wat een inwoner van de gemeente betaalt en hoe deze zich het afgelopen jaar heeft ontwikkeld (fictief huishouden).
De bedragen zijn gebaseerd op een huishouden in een woning met een gemiddelde waarde voor belastingjaar 2021 van € 268.648 (2020: €258.000).

Afvalstoffenheffing
Wij hebben eind 2019 aangegeven bezig te zijn met het uitwerken van kostenbesparende maatregelen op afval. Bij het opstellen van deze begroting was nog niet duidelijk of alle voorgestelde besparingen ook haalbaar waren of voerden wij nog onderhandelingen hierover met de inzamelaars.
Inmiddels is hier meer duidelijkheid over en kunnen wij de lasten en de baten voor het inzamelen bijstellen. De lasten bedragen nu 1.044K (oorspronkelijk begroot 1.093K) en de baten 1.217K (oorspronkelijk begroot 1.263K). Met deze kostenbesparing gaan wij uit van het niet meer wekelijks inzamelen van GFT en houden wij rekening met het voorzetten van het inzamelen van oud papier in samenwerking met verenigingen en stichtingen.
Dit alles leidt tot een lastendruk op de begroting afvalstoffen die wordt gecompenseerd door een stijging van de inkomsten met 2% (reeds besloten), 1,6 (indexering)% en ca. 11% (nodig voor kostendekkendheid).

Toeristenbelasting
Bij de begrotingsbehandeling 2020 werd de vraag gesteld de tarieven meer in lijn te brengen met de omringende gemeenten. De gemiddelde tarieven van 2020 voor de provincie Utrecht zijn € 1,55 voor hotel en € 1,13 voor overige verblijven. In Zuid Holland is dat € 1,86 respectievelijk € 1,16. Gezien de tarieven in de direct omliggende gemeenten of het ontbreken daarvan wordt de raad voorgesteld om voor hotel in 2021 uit te gaan van €1,30 en voor campings/overige verblijven € 0,90. Omdat verblijven graag de juiste prijzen voor hun klanten willen aangeven, ook bij mensen die vroeg boeken, stellen wij voor de tarieven per twee jaar vast te stelen. Dus nu al te besluiten de tarieven voor 2022 met 1,6% te verhogen (hotel € 1,32 en camping/overige verblijven € 0,91). Corona en het sluiten van het hotel brengen onzekerheid voor de precieze opbrengst met zich mee.

a. Conclusies

De Programmabegroting 2021-2024 is sluitend. Het begrotingssaldo 2025 is net positief, maar gelet op de ambities staat dit saldo onder druk en zal negatief worden. Hiervoor zal een onderzoek naar maatregelen worden gestart om ook op termijn een sluitende begroting te houden. Dit proces starten wij op voor de vaststelling van de Programmabegroting 2022-2025.

b. Risico’s

In de VJN-KN zijn al risico’s benoemd zoals: lasten toekomstige investeringen, effecten taskforce IBOR, herverdeling Gemeentefonds en Sociaal Domein. Ook de uitwerking van de ambities bevatten de nodige onzekerheden zoals het realiseren/afstemmen van inkomsten en uitgaven in de tijd.

c. Voorstellen

• Het voorstel is, naast het vaststellen van de sluitende Programmabegroting 2021-2024, om € 108.000,-- in de Programmabegroting 2021-2024 op te nemen om de lasten te kunnen dekken van de ambities.
• Hiernaast stellen wij voor het begrotingsoverschot 2021 van € 113.024,-- wordt toegevoegd aan de AR. Dit ter verbetering van de stand van de AR en de weerstandsratio. Het saldo van de begroting 2021 wordt dan nul.
• De voorgestelde mutaties op de afvalinzameling te verwerken in de Programmabegroting 2021 – 2024 en de tarieven hierop aan te passen.
• Voorgesteld om voor hotel in 2021 uit te gaan van €1,30 en voor campings/overige verblijven € 0,90 en deze tarieven voor 2022 te verhogen met de index van 1,6% tot € 1,32 en € 0,91.