Paragraaf 1 Lokale heffingen

Het totale pakket van gemeentelijke belastingen en heffingen bestaat uit een tiental verschillende belastingen, heffingen en rechten die worden gelegitimeerd door een belastingverordening die door de gemeenteraad is vastgesteld.

Deze paragraaf geeft een overzicht op hoofdlijnen van deze heffingen die bij de diverse programma’s in de programmabegroting zijn geraamd. In het kort geven we aan welk beleid we in het begrotingsjaar gaan voeren ten aanzien van de lokale heffingen. Het lokale beleid is vastgesteld in de belastingverordeningen. Verder is een overzicht opgenomen van de geraamde opbrengsten, wordt aandacht besteed aan de lokale belastingdruk en aan het kwijtscheldingsbeleid.

Ten aanzien van de heffingen onderscheidt de wet drie soorten:

• Belastingen: gedwongen betalingen aan de overheid waar geen rechtstreekse contraprestatie van de overheid tegenover staat. Ze kunnen aan een brede of specifieke doelgroep in rekening worden gebracht.
• Bestemmingsheffingen: deze dienen ter bestrijding van specifieke kosten. Voorbeelden zijn de afvalstoffenheffing en de rioolheffing. Deze heffingen mogen niet meer dan kostendekkend zijn.
• Rechten: een betaling waar een direct aanwijsbare contraprestatie van de overheid tegenover staat. Deze contraprestatie kan bestaan uit een product of dienst. Onderscheid kan worden gemaakt in onder meer gebruiksrechten (bijvoorbeeld haven- of marktgelden) en genotsrechten (waaronder leges). De hoogten van sommige rechten zijn landelijk bepaald. Verder geldt dat deze maximaal kostendekkend mogen zijn.

Naast het landelijk beleid is het volgende gemeentelijk beleid geformuleerd:

• De bestemmingsheffingen en rechten zijn in principe 100% kostendekkend. Dat is niet altijd het geval omdat er bijvoorbeeld wettelijke voorschriften zijn (wettelijke tarieven).
• De opbrengsten/heffingen worden in 2024 ten opzichte van 2023 verhoogd met 4,2%, uitgezonderd rioolrechten (14,2%= index 4,2% + 10% uitgestelde verhoging naar aanleiding besluit raad bij vaststelling begroting 2023) en toeristenbelasting (6,2%, loopt jaar achter in verband met vroegtijdige communicatie met degene die belasting in rekening brengen bij toeristen. Dit moet gebeuren voor opening seizoen).
• Kwijtscheldingsbeleid. Voor de OZB, rioolheffing en afvalstoffenheffing kan kwijtschelding worden verleend aan persoenen (niet aan bedrijven). De gemeente Oudewater hanteert voor kwijtschelding de norm die door het Rijk gegeven wordt aan de gemeenten: 100% van de norm voor de bijstand. Bij een norm onder de 100% is er sprake van strenger beleid. Vrijwel alle inwoners die een aanslag gemeentelijke belastingen ontvangen en moeten rondkomen van een bijstandsuitkering of alleen een AOW-uitkering en geen vermogen hebben, komen op basis van deze norm voor kwijtschelding in aanmerking. De regelgeving voor de kwijtschelding is neergelegd in de Leidraad Invorderingswet 1990.

De lokale lastendruk geeft voor de belangrijkste tarieven weer wat een inwoner van de gemeente betaalt en hoe deze tarieven zich het afgelopen jaar hebben ontwikkeld. De bedragen zijn gebaseerd op een fictief huishouden in een woning met een waarde voor het belastingjaar 2023 van € 415.000 en voor 2024 van € 415.000 (0% waardestijging). Dit is exclusief de teruggave afvalstoffenheffing en gerekend met de indexeringspercentages.

Ad 1 OZB
In onderstaande tabel zijn de OZB-tarieven 2023 en 2024 opgenomen. De tarieven 2024 worden geheven als percentage van de getaxeerde woningwaarde naar peildatum 1 januari 2023. De prognoses per 1 september 2023 duiden op een gemiddelde stijging voor woningen en niet-woningen met 0%. De tarieven worden hiermee gecorrigeerd. De werkelijke OZB-opbrengst kan uiteindelijk afwijken van de begrote opbrengst door:

• waardeontwikkeling van de onroerende zaken;
• te verwachten minder- en meeropbrengsten van respectievelijk sloop en nieuwbouw;
• waardevermindering als gevolg van bezwaar- en beroepsprocedures;
• toename van het aantal ‘No Cure No Pay’-bezwaren en de kostenvergoeding hiervan;
• leegstand van de bedrijven.

In december worden de OZB-tarieven definitief vastgesteld door de raad, deze kunnen daarom afwijken van de tarieven zoals hieronder opgenomen.

 

Opbrengst OZB: De opbrengsten voor de OZB worden in 2024 met 4,2% index verhoogd.

Taak-		Begroting	Begroting	Rekening
veld		2023	2022	2022
0.61	Eigenaren woningen	2.133	2.059	1.941
0.62	Eigenaren niet-woningen	611	587	552
0.62	Gebruikers niet-woningen	403	375	354
	Totaal € x 1.000	€ 3.147	€ 3.021	€ 2.847

 

Ad 2 Precariobelasting
Onder de naam precariobelasting wordt een directe belasting geheven ter zake van het hebben van voorwerpen onder, op of boven de voor openbare dienst bestemde gemeentegrond. 

Taak-		Begroting	Begroting	Rekening
veld		2024	2023	2022
0.64	Opbrengst € x 1.000	€ 13	€ 12	€ 52

 

Ad 3 Toeristenbelasting
Onder de naam toeristenbelasting wordt een directe belasting geheven voor het houden van verblijf met overnachting binnen de gemeente tegen een vergoeding in welke vorm dan ook, door personen die niet als ingezetene met een adres in de gemeente zijn ingeschreven in de basisregistratie personen.

Taak-		Begroting	Begroting	Rekening
veld		2024	2023	2022
3.4	Opbrengst € x 1.000	€ 28	€ 14	€ 31

Ad 1 Afvalstoffenheffing (stijging 2024 - 4,2%)
Voor de bestrijding van de kosten die samenhangen met het inzamelen en verwerken van afval is de gemeente bevoegd om de gemaakte kosten te verhalen. Voor het huishoudelijk afval (afval dat ontstaat vanuit particuliere huishoudens) wordt afvalstoffenheffing geheven.

Tarieven afvalstoffenheffing   

Per 1 januari 2024 gaat, overeenkomstig het Grondstoffenbeleidsplan 2023-2026, de manier waarop de afvalstoffenheffing wordt geheven, veranderen. Vanaf dat moment bestaat de afvalstoffenheffing uit een vast deel en een variabel deel. Het vaste deel wordt aan het begin van het jaar geïnd. De hoogte van het variabele deel is afhankelijk van het aantal keer dat restafval wordt aangeboden. Dit deel wordt geïnd bij de belastingaanslag van het volgende jaar.

Bij het opstellen van de begroting is uitgegaan van een variabel tarief van € 7 per keer dat een minicontainer (kliko) met een inhoud van 240 liter wordt aangeboden. Net als in voorgaande jaren geldt dat één 240 liter container gelijk is aan vijf stortingen in een ondergrondse container. Het tarief per storting komt daarmee op € 1,40.   Op basis van ervaringscijfers van andere gemeenten met dezelfde heffingsmethodiek wordt ervan uitgegaan dat een gemiddeld huishouden de container in het eerste jaar negen keer aanbiedt (uit deze benchmarkgegevens blijkt dat een gemiddeld eenpersoonshuishouden de container ongeveer 4 keer aanbiedt). Daarmee bedraagt de variabele heffing voor een gemiddeld huishouden € 63. Uitgaande van 4.281 huishoudens komen de variabele inkomsten voor de gemeente in dat geval op €  269.703.

De afvalstoffenheffing is een bestemmingsheffing. De baten moeten in overeenstemming zijn met de lasten. De benodigde belastingopbrengsten voor 2024 worden begroot op € 1.378.282. Gelet op bovenstaande variabele inkomsten moet nog € 1.108.579 aan vaste kosten uit de afvalstoffenheffing worden gedekt. De vaste heffing bedraagt daarmee € 259 per huishouden. Hierbij wordt geen onderscheid gemaakt tussen een- en meerpersoonshuishoudens.

Conform het Grondstoffenbeleidsplan 2023-2026 wordt gestreefd naar een voorziening van ten minste 10% van de begroting. Op 1 januari 2024 is een voorziening geraamd van € 112.136. Uitgangspunt is dat zowel de lasten als de baten budgettair neutraal verlopen via het gesloten systeem.  
Tegenvallers, zoals wanneer stijgende energieprijzen de verwerkingskosten opdrijven, kunnen uit de voorziening worden opgevangen. Maar ook wanneer de variabele inkomsten lager uitvallen dan begroot, wordt de voorziening aangesproken. Zou een gemiddeld huishouden de minicontainer bij het nieuwe stelsel bijvoorbeeld geen negen keer maar zeven keer aanbieden, dan betekent dit ongeveer € 60.000 aan gederfde inkomsten. Dit risico wordt met een adequate voorziening afgedekt. 

Onderstaande tabel geeft een overzicht van baten en lasten afvalstoffenheffing. Wanneer de baten hoger zijn dan de lasten, wordt het meerdere gestort in de Voorziening afvalstoffenheffing.

 

Dit resulteert in de volgende mutaties van de voorziening afvalstoffenheffing:
(stand per 1-1-2024 € 112.136)

2024	onttrekking	€ 3.337
2025	storting	€ 10.119
2026	storting	€ 25.326
2027	storting	€ 53.285

Dit zijn indicatieve stortingen omdat de hoogten van diverse lasten en baten nog niet exact bekend zijn, zoals de teruggave afvalstoffenheffing (n.a.v. het aantal keren dat huisvuil is aangeboden) en de bijdrage uit het Afvalfonds.

 

Ad 2: Rioolheffing
Uit de rioolheffing bekostigt de gemeente de uitvoering van de drie gemeentelijke watertaken. Dit zijn het inzamelen en transporteren van afvalwater, het bergen en afvoeren van hemelwater en het zorgdragen voor het grondwater. Onderdeel van hemelwater en grondwater zijn ook maatregelen voor de uitvoering van klimaatadaptatiethema’s wateroverlast en droogte. Meer informatie staat in het Gemeentelijk Waterbeleidsplan 2020-2024.

De rioolheffing stijgt in 2024  met 14,2 % inclusief inflatiecorrectie. Dit is nodig om de stijgende kapitaallasten als gevolg van vervangingsinvesteringen te kunnen dekken. In onderstaande tabel staat een overzicht van de kosten en baten van de rioolbegroting.

Taak-		Begroting	Begroting	Rekening
veld		2024	2023	2022
	Lasten
7.2	Riolering	1.302	1.054	713
2.1	Verkeer en vervoer	0	6	9
2.4	Economische havens en waterwegen	150	136	109
	btw exploitatie en op investeringen	178	149	98
	Storting in de voorzienig riolering	294	323	746
	Totale lasten	1.924	1.668	1.675
	Baten
7.2	Doorberekende kosten huisaansluitingen	5	5	10
7.2	Rioolheffingen woningen	1.919	1.663	1.665
	Totale baten	1.924	1.668	1.675
	Saldo (=mutatie reserve; min = onttrekking)	€ 0	€ 0	€ 0
	Kostendekkendheidsgraad	100%	100%	100%

De lasten stijgen door met name de hogere extracomptabele doorbelasting van de btw op exploitatie en investeringen en baggeren cf. de financiële heroriëntatie (kadernota). De baten stijgen conform de vaste index van 10%, de prijsindex van 4,2%.

Dit resulteert in de volgende mutaties van de Voorziening riolering cf. raadsbesluit GWP Oudewater 2020-2024:
(stand per 1-1-2024 € 4.935.496)

2023	storting	€ 323.862
2024	storting	€ 294.168
2025	storting	€ 117.308
2026	storting	€ 107.465
2027	storting	€ 141.766

 

Oudewater heeft gekozen voor een grote stijging van de rioolheffing in 2020-2023, zodat de rioolheffing daarna nagenoeg gelijk kan blijven. Het gevolg hiervan is dat de Voorziening riolering fors toeneemt om latere investeringen te dekken.

In  onderstaande tabellen is voor de verschillende rechten opgenomen wat de begrote baten en lasten zijn en wat de kostendekkendheid is. Nagestreefd wordt een kostendekkendheidsgraad van 100%. Zichtbaar is dat dit voor een aantal tarieven nog niet is gerealiseerd.

 

Ad 1 Leges burgerzaken
Onder de naam ‘leges’ wordt een aantal verschillende rechten geheven ‘ter zake van het genot van door of vanwege het gemeentebestuur verstrekte diensten’. Sommige leges zijn niet voor 100% kostendekkend omdat er voorgeschreven wettelijke tarieven zijn (voorbeelden: uittreksels burgerlijke stand, reisdocumenten en rijbewijzen).

Ad 2 Begrafenisrechten
Op basis van deze verordening worden rechten geheven voor het gebruik van de begraafplaats en voor het door de gemeente verlenen van diensten in verband met de begraafplaats.

Taak-		Begroting	Begroting	Rekening
veld		2024	2023	2022
	Lasten
7.5	Begraafplaatsen	2	10	8
7.5	Baten	4	15	13
	Saldo € x 1.000	€ 2	€ 5	€ 5
	Kostendekkendheidsgraad	200%	150%	163%

De kostendekkendheid lijkt > 100% , dat is in de praktijk niet zo aangezien de kosten van de gemaakte uren van de buitendienst verwerkt zitten in de post 'dienstenovereenkomst Woerden'. 

 

Ad 3 Marktgelden
Onder de naam marktgeld wordt een recht geheven voor het innemen van een standplaats. Begrotingstechnisch zijn er geen bijzonderheden t.o.v. 2023.

Taak-		Begroting	Begroting	Rekening
veld		2024	2023	2022
	Lasten
3.3	Bedrijvenloket en bedrijfsregelingen	46	42	42
	Totale lasten	46	42	42
	Baten
3.3	Bedrijvenloket en bedrijfsregelingen	27	26	24
	Totale baten	27	26	24
	Saldo € x 1.000	-€ 19	-€ 16	-€ 18
	Kostendekkendheidsgraad	59%	62%	57%

Ad 4 Bruggelden
Voor iedere doorvaart van de Hoenkoopse brug wordt € 2 per vaartuig gerekend. Met de opbrengst hiervan wordt een deel van de brugbediening door medewerkers van Ferm Werk bekostigd.

Taak-		Begroting	Begroting	Rekening
veld		2024	2023	2022
	Lasten
2.1	Verkeer en vervoer	48	46	50
	Totale lasten	48	46	50
2.4	Baten	13	13	12
	Saldo € x 1.000	-€ 35	-€ 33	-€ 38
	Kostendekkendheidsgraad	27%	28%	24%

Ad 5 Omgevingsvergunningen
Binnen het taakveld omgevingsvergunning is de kostendekkendheid afhankelijk van de baten. Temporisering van de baten levert een lagere kostendekkenheid. Echter, hogere baten zijn meestal gekoppeld aan een grotere werklast, wat uiteindelijk kan leiden tot meer capaciteitsinzet. Gevolg hiervan is dat de kostendekkendheid dan niet wordt verhoogd maar gelijk blijft.

Taak-		Begroting	Begroting	Rekening
veld		2024	2023	2022
	Lasten
8.3	Wonen en bouwen	548	482	511
	Totale lasten	548	482	511
	Baten
8.3	Wonen en bouwen	385	366	1.233
	Totale baten	385	366	1.233
	Saldo € x 1.000	-€ 163	-€ 116	€ 722
	Kostendekkendheidsgraad	70%	76%	241%